Projekt Europejskiej Pasieki Miejskiej – European Bee Garden to projekt zrealizowany przez Biuro Parlamentu Europejskiego we Wrocławiu oraz Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. Pomysł na projekt pojawił się w 2021 roku w ramach pracowni wspólnie.eu, który zapewniał również możliwość udziału w wielu szkoleniach i warsztatach. Przekazując projekt do Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu spotkałam się z bardzo pozytywnym nastawieniem, w całości założenia projektowe zrealizowano do końca 2022 r. i zwieńczono uroczystą konferencją.
W ramach projektu pełniłam rolę koordynatora części edukacyjnej z uwagi na posiadane doświadczenie w zawodzie nauczyciela. Postanowiliśmy, że nie będą to zwykłe warsztaty tylko coś wyjątkowego, co sprawi, że pszczela wiedza trafi nie tylko do głów, ale i serc młodego pokolenia.
,,Przeprowadziliśmy warsztaty w wielu szkołach dla niemal 300 uczniów klas I-VIII. Uniwersytet jest otwarty dla najmłodszych i prowadzi liczne spotkania w zakresie różnej tematyki. Stał się też łącznikiem otoczenia społecznego i biznesowego w przekazywaniu wiedzy pszczelarskiej. W ramach projektu Europejskiej Pasieki Miejskiej aktywnie budowaliśmy wrażliwość na przyrodę wśród dzieci, kształtując ich postawy proekologiczne, promując pszczelarstwo i działania sprzyjające ochronie bioróżnorodności. Ale też zachwalając naukę i dając możliwość tym młodym ludziom uczestnictwa w życiu uniwersyteckim. Uczniowie mieli możliwość zasiąść w wykładowej sali i zostać uroczyście powitani z czego byli bardzo dumni…
Z przeprowadzonych warsztatów zebraliśmy wiele doświadczeń, którymi podzieliliśmy się podczas konferencji. Biorąc pod uwagę ogromne zasoby wiedzy, które posiadamy o pszczołach oraz ich ugruntowane miejsce w kulturze, ogólnoświatową świadomość o zagrożeniach dla przetrwania owadów zapylających, oraz bazując na pozytywnym wydźwięku i opinii pszczół także wykreowanym przez kulturę masową… tym łatwiej jest dotrzeć do młodego odbiorcy i wpłynąć na postrzeganie pszczół w środowisku, podkreślić etos pszczelarstwa czy budować postawy proekologiczne. Poprzez zaplanowane działania pedagogiczne możemy realnie wpływać na kształtowanie się osobowości, nawyków i potrzeb młodego społeczeństwa. Świadomość niesienia zmian z wykorzystaniem polityki międzynarodowej jest równie ważnym zagadnieniem w szczególności dla pokolenia, któremu z pewnością przyjdzie się mierzyć z efektami wielowymiarowego kryzysu.
Tak więc pedagogika podlegając wpływom wielu czynników (środowiska) sama tworzy środowisko dla społeczności szkolnej, którą nie tylko uczy, ale też wychowuje – z założeniem realnych i wymiernych celów. Pedagogika, którą możemy kierować nie tylko do najmłodszych, ale i nielimitowanej wiekowo grupy, tym bardziej że w międzynarodowej edukacji przyjmuje się ideę ,,kształcenia przez całe życie”. Wiele kierunków rozwoju szkolnictwa zostało zaplanowanych odgórnie poprzez nakładanie regulacji wspólnotowych jednak z założenia realizacja programowa oraz jakość kształcenia wynika z jednostkowych działań. Liczne instytucje dodatkowo poddają analizie sytuacje związaną z sektorem edukacji i kształcenia. Ale to właśnie jednostkowe działania kumulują się tworząc efekt skali.
Sama tematyka przyrodnicza ułatwia nam nauczycielom proces kształcenia, bo przyroda jest ekspresyjna, dynamiczna i kolorowa… Bazując na dobrze ukształtowanych metodach i technikach oraz wprowadzając różne innowacje możemy swobodnie konkurować ze światem cyfrowym o uwagę młodych odbiorców. Na przykład wykorzystując do nauczania nawet te same środki technologiczne, które uwielbiane są przez dzieci dla ich rozrywki, jak gry.
Z wykorzystaniem środków prostych, złożonych i automatyzmów procesu uczenia się wydajna edukacja ma prowokować ucznia do chęci dzielenia się wiedzą, prowadzenia doświadczeń i dyskusji. Dobra lekcja często trwa o wiele więcej niż 45 minut – trafia do domów rodzinnych, gdzie uczniowie chcą podzielić się nowościami z własnymi rodzicami czy rodzeństwem. My już podczas warsztatów widzieliśmy, że uczniowie są zaangażowani – ponieważ podnosili ręce, zadawali pytania, okazywali oznaki zdziwienia, radości a zainspirowani opuszczali mury uczelni z czapkami imitującymi owadzie czułki!
Dotychczas zrealizowano wiele warsztatów pszczelarskich jednak podejście jakie obraliśmy w Europejskiej Szkole Pszczelarstwa wyróżnia się tym, że w projekt wpleciono kilka metod aktywizujących i atrakcyjnych form nauczania nieczęsto spotykanych w szkołach a wyłoniły się z szerokiego doświadczenia i pomysłów prelegentek i nauczycieli akademickich, ale też samych uczniów. Między innymi tworzyliśmy modele owadów, które okazały się prawdziwym hitem, stworzyliśmy elastyczny względem wieku szkolnego materiał audiowizualny a całość zajęć oprawiliśmy w terapeutyczne dźwięki lasu. Same warsztaty zaplanowano zgodnie z konspektem na kształt lekcji ekspozycyjnej lub operacyjnej, gdzie większość czasu stanowił własny warsztat ucznia a rolą prelegentek była systematyzacja wiedzy, uświadomienie celu i ekspozycja. Bardzo ważną kwestią było obranie zajęć w ramy czasowe, nie ważne jak interesujący byłby wykład fizjologia rozwoju człowieka wskazuje, że jest on w określonych grupach wiekowych skupić swoją uwagę tylko w ograniczonym czasie. Tak więc planując zajęcia z dziećmi należy ograniczyć część teoretyczną do 15 maksymalnie 30 minut.
Już etap przygotowawczy przyniósł pewne ważne doświadczania, w których wyróżnić można pewną trudność związaną z upraszczaniem języka naukowego, kiedy nie będziemy posługiwali się takimi sformułowaniami jak ,,systematyka i historia ewolucyjna, aparat gębowy, krętarz czy hybrydyzacja”. Atmosferę zbudowano na bazie pozytywnie nacechowanych słów, pozostawiono ważne i trudne dla dziecka terminy, stanowiące trzon poznawczy, takie jak ,,bioróżnorodność”. Ale pojęcia te dodatkowo objaśniono często humorystycznie lub obrazowo. Lekcje muszą być trochę magiczne, budować wyobraźnię dzieci i dawkować zdumiewające emocje, jeśli chcemy nie tylko nauczać, ale i inspirować – porównywaliśmy na przykład klasę do komórki pszczelej a całą szkołę do zajętego pracą ula.
Zajmując się zawodowo pracą pedagogiczną wiemy, że zwiększając pulę wykorzystywanych materiałów i technik, dając uczniom interesujące ich oraz uzasadnione zadania jesteśmy w stanie dotrzeć do większego zakresu typów charakterologicznych– modulując przestrzeń rozwoju językowego, ruchowego, wizualno- przestrzennego czy muzycznego podczas jednych zajęć większość z nich może znaleźć coś interesującego. Tak też zastosowano podczas warsztatów naukę przez sztukę, elementy sensoryki (mogliśmy nasycić oczy zmiennością barw miodu oraz jego konsystencją, dotknąć wosku pszczelego a nawet ulepić z niego pachnące kulki) oraz wielowymiarową aktywizację… wszystko to doprowadziło do wzmocnienia obszaru wiedzy jak i kompetencji oraz umiejętności. Co procentuje w dalszym życiu we wszystkich jego aspektach, nie tylko u zainteresowanych pszczelarstwem czy w ogóle przyrodą.
W edukacji pszczelarskiej bardzo dobrze sprawdza się bajkoterapia, w której można ukazywać zależności rodziny pszczelej czy inspiracje sensoryczne – ponieważ pszczoły dają zarówno smaczne jak i kolorowe oraz pachnące produkty, same wydają dźwięki, tańczą i zaskakują kooperacją z różnorodnymi kwiatami. Coraz więcej placówek decyduje się także na zakładanie lub odtwarzanie historycznych przyszkolnych ogrodów, w których również planuje się hotele lub całe pasieki edukacyjne. W edukacji pszczelarskiej bardzo dobrym środkiem jest film i grafika ale taka, która ze względu na kształty i kolory jest przyjazna dziecku w stylu kreskówki lub bajki a nawet i najlepiej taka, która jest stworzona przez samego ucznia, jeszcze lepiej taka która ma opowiedzieć historię koledze obok…
Dzieci z wielką chęcią korzystały na warsztatach z rekwizytów, w szczególności tych, na których widać było ślady użytkowania w pasiece, do których można dodatkowo opowiedzieć lub pokazać jak danych przedmiotów się używa i co się z nimi działo w gospodarstwie. Na lekcjach przede wszystkim sprawdza się wszystko to co samodzielnie można odkrywać, otwierać, ustawiać, przestawiać, programować, tworzyć…
W młodszych grupach wiekowych nie można zapomnieć o zabawie kluczowej dla samego rozwoju młodego człowieka. Jeśli prelegent potrafi ponieść się zabawie podczas zajęć to można nawet mówić o wykorzystaniu animacji. W pracy z dziećmi należy odłożyć nieco na bok naukowe ambicje – i zbliżyć się do dziecięcego zaskakującego świata wchodząc w rolę kompana małego odkrywcy. Bardzo dużą ciekawość u dzieci w każdym wieku budzi oglądanie przedmiotów pod powiększeniem, dlatego u nas sprawdził się mały przenośny mikroskop. Co ciekawe, te wszystkie metody sprawiały, że po krótkim wprowadzeniu uczniowie samodzielnie dostrzegali pewne struktury anatomiczne, zależności i zadawali własne pytania bez wprowadzania sugestii”.
Konferencja European Bee Garden
Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, 26 październik 2022r.
