Każdemu pszczelarzowi zależy, aby wiedzieć w jakim stanie są pszczoły w jego pasiece. Jednym z podstawowych sposobów kontroli uli jest ich ważenie. Te zapylające kwiaty owady nie lubią sytuacji, w której ich dom jest otwarty, szczególnie jeżeli dzieje się to zbyt często. Pszczelarz chce mieć wgląd w rozwój swojej pasieki, jednak zbyt częste wyjmowanie i sprawdzanie ramek może być zbyt inwazyjne dla pszczół zaburzając ich standardowy rytm
życia oraz uciążliwe i czasochłonne dla właściciela pasieki. Niezaprzeczalnie należy kontrolować parametry swoich uli, w tym efekt końcowy w postaci
ilość miodu.
Jednym z kluczowych powodów monitorowania stanu pasieki jest zagadnienie zimowania. Pszczoły w tym okresie nie mogą wychodzić na zewnątrz, ponieważ temperatura na zewnątrz jest dla nich po prostu zbyt niska. W związku z tym, owady, aby przeżyć do rozpoczęcia kolejnego sezonu, polegają wyłącznie na swoim zmagazynowanym miodzie. Zależnie od tego, gdzie mieszka pszczelarz, pszczoły będą potrzebowały innej ilości miodu do przetrwania. Jeżeli pszczoły nie będą posiadały jego odpowiedniej ilości, pszczelarz będzie musiał zaplanować, ile i kiedy zacząć podawać im syropu, aby mogły przetrwać do sezonu wiosennego. Najlepszym sposobem kontroli pasieki oraz weryfikacji ilości wyprodukowanego miodu jest
ważenie ula. Gwarantuje to pszczelarzowi wiedzę o tym, ile gramów miodu (a nawet ile pszczół) znajduje się w środku.
Weryfikacja wagi jest również ważna w innych, poza zimą, porach roku. Kiedy pszczoły zaczynają zwiększać ilość miodu w ulu, ważne jest, aby sprawdzać wagę codziennie. Regularne ważenie pasieki pozwala nam np. określić ilość pszczół pozostałych przy starej królowej w przypadku mającej miejsce rójki. Ciężar jednej pszczoły niewypełnionej miodem wynosi około 0,1 g, czyli na 1 kg przypada 10000 pszczół. Gwałtowny spadek wagi może być ostrzeżeniem o zbliżającym się niedoborze nektaru, wyjściu roju z kolonii lub zagrożeniu dla pszczół ze strony zewnętrznych agresorów. Powolny spadek może oznaczać stagnację w produkcji miodu, co będzie skutkowało konsumpcją już wyprodukowanego miodu przez pszczoły. Informacja o masie ula dostarcza wiedzy na temat interakcji kolonii ze środowiskiem przy jednoczesnym braku ingerencji w życie pszczół.
Zmiany wagi ula są funkcją kilku czynników, w tym zbierania i spożywania pokarmu przez kolonie, rozwoju i zmniejszania roju, wzrostu i utraty wilgoci w wyniku zwiększającej się ilości nektaru, czy względnej wilgotności. Niezależnie od przypadku, informacja ta wskazuje nam czy w ulu zachodzą jakieś zmiany. Największym wyzwaniem w ramach pomiaru wagi ula jest fakt, że jego masa jest skumulowanym efektem wielu różnych czynników, w tym utraty masy podczas oddychania kolonii, spożywania pokarmu i wody, suszenia nektaru czy utraty pszczół. Długofalowy wzrost lub spadek, masy ula głównie wiąże się przyrostem i utratą zapasów miodu i pyłku oraz populacji pszczół Zmiany w ciągu dnia w dużej mierze wiążą się z odejściem i powrotem zbieraczy paszy, napływem nektaru, pyłku i wody oraz zmianami zawartości wilgoci w pszczołach.
Istnieją różne metody, w ramach których pszczelarz może zważyć swój ul. Ważenie poprzez przechylanie jest najtańszym i jednym z prostszych sposobów dla niezaawansowanych pszczelarzy. Jest to dobra metoda, lecz wymagająca sprawności fizycznej, ponieważ ule potrafią być bardzo ciężkie, dochodząc do nawet 150 kilogramów. Pszczelarz może zaoszczędzić sobie wiele kłopotów i udręki, gdy przechyli ul i zważy tylko jedną stronę na raz. Właściciel pasieki potrzebuje solidną wagę łazienkową sprężynową, która wytrzyma duży ciężar. Ważne jest, żeby to nie była waga cyfrowa. Najlepiej sprawdzą się mierniki analogowe. Należy ostrożnie przechylić ul na jedną stronę i wsadzić pod niego wagę. Mając odczyt z jednej strony, należy powtórzyć to jeszcze raz z drugiej strony.
Zważenie ula z jednej strony i pomnożenie wyniku przez dwa nie jest wystarczającym sposobem, ponieważ zdarza się, że ule nie są środowiskami symetrycznymi. Sposób ten jest najłatwiejszy, ale również najbardziej niedokładny, ponieważ waga tak naprawdę nie utrzymuje połowy masy ula za każdym razem, ale jest wystarczająco miarodajna dla większości pszczelarzy. Lepszą, dokładniejszą, ale również trudniejszą opcją zważenia ula jest jego podniesienie. Pszczelarz musi samemu lub z wykorzystaniem odpowiedniego stelaża podnieść na pasach ul trzymając odpowiednią ręczną wagę lub przenosząc ul na wagę łazienkową (tak samo jak w poprzednim punkcje, powinna ona być analogowa). Z racji na potencjalnie znaczną masę ula, jest to trudniejsza technika oraz bardziej niebezpieczna dla ula, gdyż jest on w większym stopniu przemieszczany względem swojego pierwotnego ułożenia. Jeżeli pszczelarz nie posiada odpowiedniej siły lub sprzętu, może również otworzyć ul i przenieść poszczególne pudła na wagę. Jest to dokładne i zdecydowanie łatwiejsze do opanowania niż podnoszenie całego ula, lecz wymaga otwarcia ula i ingerencji w życie pszczół.
Inną, wymagającą większego przygotowania metodą, jest opcja zamontowania na stałe wagi pod ulem. Idealnie w tym przypadku sprawdzi się waga elektryczna, zapewniająca możliwość stałej kontroli masy ula oraz umożliwiająca przesył danych bez fizycznej obecności pszczelarza. Połączenie wagi elektronicznej z rejestratorami danych zostało po raz pierwszy opisane przez naukowców w latach dziewięćdziesiątych w celu analizy procesu porzucania ula przez kolonię na skutek inwazji roztocza tchawicy. Naukowcy wykazali, że stałe przetwarzanie danych dotyczących masy ula dostarcza informacji na temat wpływu pogody, rojenia, różnic między rasami pszczół miodnych, wzrostu i konsumpcji kolonii, porzucania ula, zimowanie oraz wpływ pestycydów na rodziny pszczół. Nowoczesne systemy, takie jak BeeHUB potrafią integrować dane dotyczące masy ula wraz z innymi
informacjami, które opisują życie kolonii. Jest to najdokładniejszy z wymienionych sposobów pomiaru wagi, który równocześnie wprowadza najmniejsze zamieszanie i stres dla ula oraz zapewnia pszczelarzowi stały dostęp do bieżących danych dotyczących ula. Dodatkową zaletą jest znacznie mniejsze, bo minimalne, zaangażowanie pszczelarza w proces.
Stały dostęp do danych pochodzących z ula, przy jednoczesnym zachowaniu braku ingerencji w życie pszczół jest niezwykle istotny dla rozwoju pasieki, zarówno dla zaawansowanych, jak i początkujących pszczelarzy. Urządzenie BeeHUB wspiera właścicieli pasiek w ich odpowiednim rozwoju, dostarczając przeanalizowane dane, wraz z rekomendacjami pozwalającymi na odpowiednią reakcję i opiekę nad pszczołami. Wszystko odbywa się w
zautomatyzowany i komfortowy dla pszczelarza sposób. Aplikacja Intelligent Hives wraz z urządzeniem BeeHUB są aktualnie najlepszym rozwiązaniem dostępnym na rynku.