Zwierzęta komunikują się ze sobą na różnych płaszczyznach: wzrokowej, chemicznej, akustycznej i bezpośredniego dotyku. W przypadku ptaków metody te są ograniczone gdyż budowa anatomiczna ogranicza ich mimikę, a ponad to używają one znikomej ilości gestów. Ptaki świetnie komunikują się ze sobą za pomocą sygnałów akustycznych, potrafią wydawać dźwięki mechaniczne oraz naśladować głosy i zasłyszane z otoczenia dźwięki – ptaki mimetyczne.
Narząd głosowy ptaków różni się od innych zwierząt, są one między innymi pozbawione strun głosowych. Krtań ptaków również jest inna niż u pozostałych gatunków ponieważ można wyróżnić krtań tylną i przednią i to właśnie między nimi ulokowana jest tchawica. Sam narząd głosowy zbudowany jest między innymi z błon wibracyjnych, które osadzone są na chrząstkach. W obrębie tej okolicy zlokalizowane są wyspecjalizowane mięśnie, które są odpowiedzialne za napinanie tych błon, co bezpośrednio przekłada się na wydawanie dźwięków. Nie jest to jednak mechanizm odpowiedzialny za to, że np. papugi uczą się naśladować ludzką mowę.
Rozwinięty aparat mowy
Dobrze rozwinięty aparat mowy pozwala niektórym ptakom na wydawanie skomplikowanych dźwięków jednak nie jest to odpowiedzią na pytanie o
mechanizm pozwalający na naukę zasłyszanych otoczenia dźwięków czy ludzkiej mowy. W ostatnim czasie badania naukowe dowiodły, że ptaki, które naśladują dźwięki, posiadają w mózgu specjalne obszary, które znajdują się w lewej półkuli i są podobne do tych, które ludzie wykorzystują do przetwarzania mowy. W przeprowadzonych badaniach naukowych, do których wykorzystano jako model wzorcowy Zeberki zwyczajne (Taeniopygia guttata) porównywano aktywność neuronalną ptaków w różnym wieku. Wykazano, że aktywne były dwa różne obszary mózgu. Pierwszy z nich HVC, a drugi to NCM. Oba te obszary analogicznie porównano do tych które znajdują się w ludzkim mózgu , a dokładniej do ośrodka Broki (odpowiada za tworzenie mowy) i ośrodka Wernickego (odpowiada za rozpoznawanie słów). Zaobserwowano, że podobnie jak dzieci, ptaki uczą się śpiewu od swoich rodziców, ponieważ obszar NMC aktywował się jedynie wtedy kiedy słyszały dźwięki wydawane przez jednego ze swoich opiekunów, natomiast obszar HVC aktywował się niezależnie od tego od kogo pochodziły.
Ptaki mimetyczne czyli takie, które potrafią naśladować dźwięki, w pierwszej kolejności przywodzą na myśl papugi naśladujące ludzką mowę. Jednak pojęcie mimetyzmu w świecie ptaków jest o wiele szersze nie tylko w zakresie skali naśladowanych dźwięków, ale także pod względem gatunków, które
posiadają te umiejętności.
Lirogony
Lirogony (Menuridae) to rodzina ptaków, do której należą najbardziej uzdolnione pod względem naśladownictwa ptaki. Do rodziny należy jeden rodzaj z dwoma gatunkami, Lirogon skromny (Menura alberti) oraz Lirogon wspaniały (Menura novaehollandiae). Ptaki te można spotkać jedynie na terenach wilgotnych lasów Australii. Ptaki te potrafią naśladować najbardziej skomplikowane dźwięki takie jak migawki aparatu a nawet odgłosy laserów z Gwiezdnych Wojen. Na przełomie lat 20/30 XX wieku pisklak lirogona został wychowany przez ludzi, od których to nauczył się naśladowania gry na flecie. Lirogon kiedy został odchowany, został wypuszczony przez swoich opiekunów na wolność. Po kilkudziesięciu latach od tego wydarzenia pracownik Parku Narodowego nagrał śpiewającego lirogona, ponieważ jego śpiew przypominał grę na flecie. Następnie przesłał ów nagranie do analizy dźwięku. Poddany analizie fragment został rozłożony na czynniki pierwsze, oddzielono śpiew własny od melodii przypominającej flet i okazało się, że to fragmenty słynnych utworów z lat 20, XX wieku.
Badania akustyczne wykazały, że ptaki w swoim śpiewie utrwaliły dokładnie dwie piosenki grane na flecie i do dzisiejszego dnia ich śpiewie pojawiają się różne melodyjne kombinacje z ich wykorzystaniem.
Do najbardziej popularnych ptaków, które naśladują ludzką mowę i inne zasłyszane dźwięki należą przede wszystkim papugi Żako (Psittacus erithacus). Występują w dwóch podgatunkach: kongolijskim i liberyjskim. Na światową listę rekordów Guinnessa wpisała się Papużka falista (Melopsittacus undulatus), która używała aż 1728 słów. Nie potrzeba jednak podróży w egzotyczne zakątki Ziemi aby znaleźć ptaki mimetyczne, występują one również na terenie Polski. Ku zaskoczeniu są to między innymi Szpak zwyczajny (Sturnus vulgaris) czy Sójka zwyczajna (Garrulus glandarius). Okazuje się więc, że ptaki mówią ludzkim głosem.
Paulina Prorok
Samotnice
Przeczytaj artykuł Pauliny Prorok o samotnicach.
W Polsce na największą skalę rozpowszechnione są hodowle pszczoły miodnej oraz wiedza na ich temat, dlatego też pszczoły przywodzą na myśl rodzinę, która żyje w określonym porządku, w którym każdy ma swoją pozycję w hierarchii społecznej i przypisane do tego zadania. Rój pszczeli kojarzony jest z podziałem kastowym: z jedną królową, wieloma robotnicami i trutniami, które żyją wspólnie w gniazdach lub jeśli to hodowla, w ulach…
Bibliografia: