Czy woda jest potrzebna pszczołom miodnym?
Wiadomo nie od dziś, że woda źródłem życia – wszystko, co żyje na Ziemi jest zależne od wody. Ale czy pszczoła miodna potrzebuje wody?
Czy pszczoła miodna potrzebuje wody
Pszczoły to kluczowe owady w zachowania prawidłowej równowagi ekosystemu. Bez nich nie byłoby możliwe owocowanie drzew i krzewów, ich rozmnażanie i ciągły wzrost. Aby pszczoły mogły prawidłowo funkcjonować, potrzebują stałego dostępu do źródeł pokarmu węglowodanowego i białkowego, jak również dostępu do wody. Szczególnie istotne jest to w okresie wiosenno-letnim.
Już przy temperaturze 8 – 10°C pszczoły wylatują z uli w poszukiwaniu wody. Wraz z nasileniem czerwienia wzrasta dzienne zapotrzebowanie na wodę i wynosi 40 – 50g, a nawet więcej. W okresie wczesnowiosennym pszczoły robotnice zaczynają zbierać pierwszy pyłek i aby prawidłowo był przetwarzany i trawione konieczny jest dostęp do wody. Dlatego też brak wody wczesną wiosną może doprowadzić do spowolnienia rozwoju rodzin pszczelich, a zbieraczki, które wylatują w poszukiwania wody na dalsze odległości mogą w konsekwencji ginąć. Brak wody w gnieździe prowadzi do pogorszenia stanu rodziny, ograniczenia lub zaprzestania karmienia czerwiu. Ponieważ pszczoły nie magazynują wody w plastrach tak jak miodu czy pyłku zbieraczki przynoszą odpowiednia ilość wody, która jest niezbędna do natychmiastowego spożycia. Następnie przekazują wodę bezpośrednio pszczołą karmicielką a także młodym robotnicą, które jeszcze nie wylatują z ula.
Jak pszczoły wykorzystują wodę
Pszczoły również wykorzystują wodę w ulu do obniżenia temperatury i zwiększania wilgotności powietrza niezbędnej do dostatecznego nawilżenia oskórka larw. Przyczynia się to więc do prawidłowego rozwoju czerwiu. Jeśli jest zbyt sucho, larwy mogą wysychać i ginąć, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia dynamiki rozwoju rodziny pszczelej. W tej sytuacji woda jest składana w postaci małych kropelek do pustych komórek plastrów, przeważnie w bezpośrednim sąsiedztwie czerwiu.
Pszczoły chętnie wybierają wody stojące i płytkie, które znajdą się nieopodal ula. Za przynoszenie wody do ula odpowiedzialne są pszczoły zbieraczki. Pszczoła zbieraczka przed wylotem po wodę pobiera na drogę pokarm węglowodanowy w postaci zgromadzonego nektaru. Jest to niezbędna, aby mogła dolecieć do źródła wody i utrzymać odpowiednio wysoki poziom cukrów w hemolimfie, aż do powrotu i złożenia ładunku w plastrze. Pszczoła napełnia wole wodą i wraca do ula. Wypełnione wodą wole pszczoły miodnej to około 70% jej wagi (czyli około 65 mg). Pszczoła musi się spieszyć, ponieważ w wolu jest tylko woda, więc nie ma możliwości uzupełnienia zapasu cukru. Na powrót muszą jej wystarczyć więc jedynie zapasy energii zgromadzone w ciele białkowo-tłuszczowym. Latając po wodę szczególnie w okresach wiosennych niezwykle łatwo pszczoły ulegają wychłodzeniu i mogą nie wrócić do ula.
Jak pszczoły pozyskują wodę zimą
W okresie zimy pszczoły pozyskują wodę poprzez odsklepianie plastrów z miodem poszytym, który pochłania parę wodną i w ten sposób rozcieńcza się. W trakcie zimowli pszczoły odczuwają brak wody i mogą wylatywać z ula, jest to szczególnie widoczne przy zbyt małej wilgotność powietrza w ulu. Jeśli naturalny pokarm pszczół – miód i pierzga – zawierają małą ilość składników mineralnych, pszczoły poszukują ich w wodzie często wtedy korzystają z zanieczyszczonych wód.
Jak widać dla pszczół woda jest bardzo ważna a wyprawa, bo nią nie kiedy wiążę się z dużym wysiłkiem. Dlatego warto wspomóc pszczoły i zapewnić im stały dostęp do wody na terenie pasieczyska. Bardzo ważne jest, aby organizować poidła w sąsiedztwie pasieki. Przemawia za tym również fakt, że gdy pszczoły same poszukują źródeł wody, ciężko jest kontrolować jej jakość i pochodzenie. Pszczoły zbieraczki mogą mylić środki ochrony roślin z kroplą rosy.
Jak zorganizować poidło
Pszczoły chętniej korzystają z ciepłej wody. Wybierz więc takie miejsce, gdzie najdłużej świeci słońce oraz osłonięte od wiatru. Pamiętaj, żeby wybrać też takie miejsce, gdzie pszczoły będą miały spokój i nie będą przeszkadzać w codziennych czynnościach ludziom. Bardzo ważne jest, aby nie było
zlokalizowane na torze lotu pszczół.
Wystawienie poidła powinno odbyć się na początku marca – im wcześniej, tym lepiej.
Przemyślane poidło, to takie które ułatwia zapewnia pszczołom dostęp do wody, a od nas nie wymaga dużych nakładów pracy. Im większe naczynie wybierzesz, tym więcej pszczół skorzysta. Pamiętaj, że poidło musi być tak zaprojektowane by żadna z pszczół się nie utopiła.
Naczynie wypełnij na całej tafli wody np. keramzytem lub węglem drzewnym – są pochodzenia naturalnego, ale mają dwie wielkie zalety: lekkość i nasiąkliwość. Lekkość pozwala unosić się na wodzie – dzięki temu możemy mieć głębokie naczynie i nie musimy codziennie napełniać go wodą, a pszczoły się nie topią. Nasiąkliwość sprawia, że pszczoły spijają wodę nie bezpośrednio z tafli, a z powierzchni tych materiałów. Kolejny plus: szybko się nagrzewają i woda na nich jest cieplejsza.
Jako pojemnik, można wykorzystać wszystko co dość szybko się nagrzewa i/lub ma ciemny kolor. Ważne jest, aby chociaż raz w miesiącu poidło wyczyścić i odkazić.
Wytyczne pojenia pszczół
1. Pszczoły lubią minerały, idealna jest woda ze studni.
2. Do wody nie wolno dodawać soli kuchennej.
3. Po założeniu poidła przez kilka dni można podawać ciepłą wodę.
4. Pszczoły lubią dodatki zwiększające zawartość soli mineralnych lub propolisu.
5. Mech stanowi również dobry dodatek do poidła, ale nie można zbierać go w lesie, ponieważ jest pod ochroną!!!
Jak wykonać samodzielnie poidło dla pszczół w ogrodzie
Pierwszy sposób
Do podstawki pod doniczki włóż kamyczki, keramzyt lub węgiel drzewny i zalej czystą wodą. Następnie odstaw w odpowiednie miejsce dla pszczół.
Drugi sposób
Z dwóch desek stwórz literę L. Następnie w poziomej desce wzdłuż natnij kilka rzędów rowków tak aby znajdowała się w nich woda, a pszczoły mogły swobodnie z niej korzystać bez ryzyka utonięcia. Do pionowej deski przymocuj zbiornik z wodą np. butelkę z wodą, która dnem będzie przylegać do poziomej deski zapewniając stały dopływ wody Każde poidełko możesz dodatkowo przyozdobić, aby było bardziej atrakcyjne dla pszczół oraz żeby miały możliwość na odpoczynek przy poidle.
Jak widać poidło pełni bardzo ważną rolę w pasiece, ponieważ zapewnia pszczołom prawidłowy rozwój. Dzięki poidle pszczoły oszczędzają czas i siłę oraz nie narażają swojego życia w celu znalezienia źródła wody. Dlatego tak ważne jest organizowanie poideł w pasiece, aby zapewnić bezpieczeństwo funkcjonowania pszczół i wydajność pasieki.
Anita Skorus
dr inż. Paweł Migdał
SKN Pszczelarzy “Apis”
